ዶክተር ኣባ ይስሃቕ ገብረኢየሱስ ተምራማሪ ባህልን ታሪኽን ኤርትራ ዓሪፎም፡፡

ኣባ ይስሃቕ ናይ ስነ ጽሑፍን ባህልን ምርምርን ስርሓት ኣብ ግዜ ንእስነቶም ኢዮም ጀሚሮሞ፡ እቲ ዝነበሮም ክእለት ኣብ ሜዳ ኣብ ናይ ቃልሲ ዕድሜኦም ብፍላይ ክኣ ካብ 1983 ዓ/ም ንነጀው ኣዝዮም ብዙሕ ናይ ምርምርን መጽናዕትን ስርሓት ኣካይዶም፡፡

ልዑል ወኒ ተጋዳላይ ኣባ ይስሃቕ ድሕሪ ሃገራዊ ናጽነት`ውን ብዝለዓለን ብዝበለጸን ደረጃ ሰሪሖምሉ፡፡ ክሳብ መወዳእታ 2008 ዓ/ም ብኸቢድ ዝሓመሙሉ ማለት ክሳብ ናይ ልቢ መጥባሕቲ ጌሮም ብከቢድ ዝሓመምሉ ግዜ ውራየይ ኢሎም ብዘይ ዕረፍቲ ሰሪሖም ። ብድምር ክኣ ልዕሊ 41 መጻሕፍትን ፖስተራትን ናይ ህጻናት መምሃርን ጽውጽዋያትን ጽሒፎምን ድራማታት ኣዳልዮምን፡ ገለ ካብ መጻሕፍቶም
 
   ህዝብታት መሮኒ ፍጥረታት ገሽናሽም

   ኤርትራ 4000--2000ቅ-ል.ክ ምድረ ስሉም በዓትን ኣኻውሕን

   ምይይጥ መኣትዎ ናብ ስነ-ጥንታዊት ኤርትራ

   ኪዳናት ምኒልክን ጣልያንን ኣብ ምጭፍላቕ ህዝቢ ኤርትራ

   ገማግም ባሕሪ ኤርትራ ካብ ሰብኣ ፑንት ክሳብ ልዑላን ሕርጊጎ

   ማርቆሳይ ወይኒ ምስ ሕምባሻይ

   ሓደራኹም ድሩይ በልዎ

   ፍረዱ

   ኣፈፈት ቅያ

   ንቐደም በሉ------ ወ.ዘ.ተ.ኢዮም፡።

ብዘይ`ካዚ ዶክተር ኣባ ይስሃቕ ኣብ ግዜ መግዛእቲ ጣልያን ብኢጣልያውያን ዝተገብረ መጽናዕቲ ካብ ኢጣልያንኛ ናብ ትግርኛ ተርጉሞም። ሓደ ካብቶም ዝተርጎምዎም መጻሕፍቲ ብኣልበርቶ ፓለራ ዝተባህለ ኢጣልያዊ ዝተጸንዐ `` ደቀባት ህዝብታት ኤርትራ``ዝብል 323 ገጻት ዘለዎ ንመበቆል ህዝቢ ኤርትራ ዝገልጽ መጽሓፍ እዩ፡፡

ወኒ ዶክተር ኣባ ይስሃቕ ይትረፍ ኣብ ከበሳታት ኣብ ዝሑል ኣየር ዘለዎስ ኣብቲ ህሮሩማ ወላእ-ላእ ዘብል  ጽሓይ ሳሕል ኣይግረርን ነይሩ፡፡ኣብ ማ/ቤ/ጽ ህዝባዊ ምምሕዳር ሕሽክብ ኣብ ሳሕል ብምጽሓፍ ክደኽሙ ከለው ግብስስ ኢሎም ብጎቦ ክኾኑ ቁሩብ ኣዕርፍ ምስ ኣበሉ ክኣ ብድድ ኢሎም ናብ ጣውልኦም ተመሊሶም ክጽሕፉ ከለው ይዝከረኒ፡፡

ናይ ምጽሓፍ ኣንፈት ንዘለዎም ሰባት ክኣ የተባብዕዎምን ንጽሕሑፋቶም ይእርምሎምን ርእይቶ ይህብዎምን ነይሮም ሓንቲ ካብኣቶም ኣነ ነይረ፡፡ ብዘይ`ካዚ ኣብቲ ሮቡዕ ሮቡዕ ከም ናይ ዕረፍቲ መዓልቲ ንጥቀመላ ዝነበርና /ኣብ ገለ እዋንናይ ሮቡዕ/ ናይ ስነ ጽሑፍ ውድድር ክንገብር ምእንታን ንመተባብዕን መምሃርን ኣብቲ መጀመርያ ባዕሎም የቕርቡ ነይሮም፡፡

ከምኡ`ውን ኣብ ሜዳ በቲ ዝነበረና ትሕዝቶ ኣመጋግባና ከነመሓይሽ ናይ መግቢ መጽሓፍቲ ይትርጉምልናን ኣሰራርሕኡ የርእዩናን ነይሮም፡፡
ዶክተር ተጋዳላይ ኣባ ይስሃቕ  ምስ ዝተፈላለየ ደረጃ ናይ ዕድመ ዘለዎ ማለት ምስ ዓቢ ምስ መንእሰይ ምስ ህጻናት ከዕልሉን ክረዳድኡን ዝኽእሉ ኢዮም ነይሮም፡፡

 ኣባ ይስሃቕ ናይቲ ዝበዝሕ ዕድመኦም ኣብ መጽናዕትን ምርምርን ስነጽሑፍን ዘሕለፍዎ ውጽኢት ብ25/06/2001ዓ/ም ኣብ ዓዲ ጥልያን ኣብ ሮማ ዝመደበሩ ``ዩኒቨርስቲታስ ሳቺቲ ቺለሪ`` ብናይ ታሪኽን ፍልስፍናን ናይ ዶክተረይት መዓርግ ተቒቢሎም፡፡ ብዘይ`ካዚ ካብ``ኣካዳምያ ዩረፕያ ፕረስ ረቢዮኒኩልቱላሪ ኢኮኖሚክስ``ብስነ ባህልን ስነቁጠባን  ናይ ዲፕሎማ ሜዳል መርኣያ ብሉጽ ስርሓቶም ተቐቢሎም፡፡ በዚ ድማ ኣባል ናይቲ ኣካድያማዊ ማእከል ሙዃን ዕድል ዝረኸቡ ናይ መጀመርያ ኣፍሪቃዊ ኮይኖም።

ዶክተር ኣባ ይስሃቕ ኣብ ሰነ 2005 ዓ/ም መበል 73 ዓመት ዕድሜኦም ኣብ ዘብዕልሉ ዝነበሩ መዓልቲ `` ተመስገን ሕያዋይ ኣምላኽ ምስ ምሉእ ጥዕናይን ዓቕመይን ክሳብ ሎሚ ዘጽናሕካኒ፡፡ንህዝበይን ንሃገረይን ምእንቲ ከገልግል ክኣ ቅሩብ ዓመታት ክትውስኸኒ ይልምነካ `` ብምባል ነቲ ናይ ምርምርን ምጽሓፍን ሸውሃቶም ገሊጾሞ፡፡ ካብኡ ክሳብ ቅድሚ ሽዱሽተ ወርሒ ብዙሕ ኣጽኒዖምን ጽሒፎምን ንሕብረተሰቦምን ሕብረተሰብ ዓለምን ኣበርኪቶም ኢዮም፡፡

ዶክተር ኣባ ይስሃቕ ንህዝቢ ብመጽሓፍቶምንብጥቕስታቶምን ምሂሮም ኢዮም፡፡ ገለ ካብቲ ጥቕስታቶም፤

  "ግዜን መዋእልን ይሓልፍ ፡ ሰብ ክኣ ምስኡ ይሓልፍ"

  "ኣሰር ብርዒ ግን ምዝራብ ከየቋረጸ ንወትሩ ይጸንሕ"

  "ንብዕራይካ ሓሰርን ማይን ቀርበሉ፡ጸጸኒሑ ክምለሰን ኢዩ"

  "ንውላድካ እንጀራ ኣብ ጊባቦ ቀርበሉ፡ መምስጠመየ ናብኣ ኢዩ"

  "ንሕብረተሰብ ጽሓፈሉ፡ መምስ ኣድለዮ ከምብብቦ ኢዩ ዝብላ ኢየን"።

 
     ንዶክተር ኣባ ይስሃቕ መንግስተሰማይ የዋርሶም

   ንስድራ-ቤቶምን ፈተውቶምን ክኣ ጽንዓት ይሃቦም ኣሜን።

          29/07/2009
         ጽገ መንገሻ ጀርመን፡፡